Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực M2M IoT

“Chúng ta đang vừa thừa vừa thiếu nhân lực phát triển IoT”, nhận định của PGS.TS Nguyễn Đức Minh (Khoa Điện tử, Đại học Bách Khoa Hà Nội tại hội nghị Viettel M2M IoT vừa qua mở ra câu hỏi về đào tạo và thúc đẩy nguồn nhân sự chất lượng cao trong lĩnh vực Internet vạn vật tại Việt Nam.

Các ứng dụng IoT đang được triển khai rộng rãi tại Việt Nam bao gồm: thành phố thông minh, nhà thông minh, quản lý năng lượng, giám sát môi trường, quản lý giao thông, quản lý chất lượng nước và nhiều ứng dụng khác. Tuy nhiên, việc triển khai IoT còn đối mặt với nhiều thách thức như nhân lực, hạ tầng kỹ thuật yếu, chi phí đầu tư cao và an ninh thông tin.

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Đức Minh (Khoa Điện tử, Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho hay, chúng ta đang thiếu các kỹ sư trưởng, những người có thể phân tích được về khía cạnh kinh doanh cho chủ doanh nghiệp để họ hiểu những lợi ích của việc ứng dụng IoT. Lý giải về việc Việt Nam đang đi sau thế giới về công nghệ IoT, ông Minh cho rằng, thị trường Việt Nam quá nhỏ, do vậy, để bù lại chi phí nghiên cứu phát triển, đào tạo nhân lực là rất khó. 

"Chúng ta đang vừa thừa vừa thiếu nhân lực phát triển IoT. Số lượng các sinh viên được đào tạo điện tử khoảng vài trăm mỗi năm, doanh nghiệp khó hấp thụ hết được. Tuy nhiên, chúng ta lại thiếu những người hiểu biết về hệ thống để có thể phát triển, kiểm định sản phẩm từ đầu đến cuối, đưa nó ra thị trường. Nói cách khác, Việt Nam thiếu các nhân sự cấp cao về phát triển IoT," ông Minh nói.

Đưa ra giải pháp, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Đức Minh cho biết, để giải quyết vấn đề nguồn nhân lực cấp cao về IoT, Đại học Bách Khoa Hà Nội đang tìm cách đẩy các bạn sinh viên gần hơn với hoạt động của doanh nghiệp để bổ sung thêm góc nhìn thực tế, thay vì chỉ lý thuyết trên nhà trường.

"Đây là cách tốt nhất để các bạn sinh viên có thể hiểu hơn doanh nghiệp đang cần gì, "nỗi đau" của thị trường là gì, từ đó định hướng nghề nghiệp cho mình. Hy vọng từ những "hạt mầm" này sẽ hình thành nên các start-up, góp phần tạo thêm động lực thúc đẩy cả ngành IoT phát triển," ông Minh nói. 

Ở khía cạnh là một trong những doanh nghiệp công nghệ thông tin lớn nhất tại Việt Nam, Viettel chú trọng việc tìm kiếm và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực IoT. Các phòng ban, trung tâm riêng về lĩnh vực này tại các Tổng Công ty như VTT, VHT, VTS đã được lập ra cùng nghiên cứu, xây dựng hạ tầng lõi, giải quyết các bài toán về kinh doanh các sản phẩm IoT. Viettel cũng đồng hành tới chính phủ, bộ ban ngành, tổ chức - tài trợ các cuộc thi quy mô quốc tế để tài trợ và đồng hành cùng nhiều start up trong việc đưa các sản phẩm - giải pháp IoT tới gần hơn với người dân của Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Hiệp, Giám đốc Chuyển đổi số Deloitte Đông Nam Á cho biết, nghiên cứu của Deloitte cho thấy đến năm 2027, tại Việt Nam sẽ có khoảng 14,8 triệu thiết bị kết nối IoT, sẽ tăng trưởng gấp 3 lần hiện tại. Có rất nhiều ngành nghề, lĩnh vực tại Việt Nam có tiềm năng để ứng dụng công nghệ IoT như năng lượng, giao thông vận tải, hậu cần và logistics, công nghiệp sản xuất và khai thác tài nguyên, ngành bán lẻ, chăm sóc sức khỏe và cả các hoạt động của Chính phủ. Deloitte đề xuất Việt Nam nên ưu tiên ứng dụng IoT vào trong các thiết bị điện, hỗ trợ kết nối các xe ô tô và xe tải hạng nặng, quản lý đội tàu, giám sát việc vận chuyển hàng hóa và thanh toán tại các cửa hàng.  

Theo vị đại diện Deloitte, Việt Nam cũng cần nắm bắt xu hướng để đào tạo nhân lực với những kiến thức chuyên sâu sao cho phù hợp để đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp phải bắt tay nhau, tìm cách tạo ra thế “win-win” để cùng phát triển thị trường.

Trao đổi về tầm quan trọng trong việc đầu tư ban đầu cho nhân sự lĩnh vực này, ông Lê Ngọc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số, Công ty Rạng Đông cho biết, đơn vị đã thành lập nhóm chuyên về chuyển đổi số với hơn 100 chuyên gia về IoT. 2 năm đầu tiên, lĩnh vực này không hề đem lại doanh thu cho đơn vị, nên Rạng Đông đã phải tìm các cơ chế khuyến khích phát triển mảng kinh doanh mới này không dựa trên chỉ tiêu doanh thu.

Và đến nay, sau 5 năm, mảng IoT của Rạng Đông đã đem về doanh thu 2.300 tỷ đồng, chiếm 30% tổng doanh thu của đơn vị. Năm 2022 cũng là năm đơn vị có lợi nhuận cao nhất lịch sử. Mục tiêu của Rạng Đông sẽ tiếp tục đầu tư cho lĩnh vực này để đạt tới con số 70% doanh thu là đến từ IoT.

Với ví dụ thành công của một đơn vị truyền thống đã mạnh dạn đầu tư nhân sự, quyết tâm chuyển đổi như Rạng Đông, chúng ta có thể thấy đây là một lĩnh vực đầy tiềm năng trong tương lai cho định hướng nghề nghiệp trong tương lai, đặc biệt là tại các nhà mạng viễn thông công nghệ thông tin khi mật độ di động đã trở nên bão hòa.

Sự kiện Viettel M2M IOT 2023 được Viettel Telecom phối hợp cùng Viettel High Tech, Viettel Network tổ chức vào ngày 14/6 vừa qua nhằm tạo ra cộng đồng, kết nối các doanh nghiệp IoT trong và ngoài nước để cùng hợp tác phát triển thị trường có tiềm năng lên tới 8.5 tỷ đô (200.000 tỷ đồng) vào năm 2027. Đây là một sự kiện hiếm hoi trong lĩnh vực M2M IoT tại Việt Nam nên thu hút được sự quan tâm lớn của giới công nghệ với số lượng khách mong muốn tham gia gấp 2 lần dự kiến chỉ sau 48h mở cổng đăng kí. Tại đây, Viettel cũng đưa ra sáng kiến kêu gọi thành lập Hiệp hội IoT Việt Nam.