Cảnh báo: Lừa đảo gọi thoại quốc tế, khách hàng cần tự bảo vệ mình

Trong bối cảnh phát triển của khoa học công nghệ và chuyển dịch số mạnh mẽ, điện thoại di động smartphone ngày càng phổ biến và trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống của mỗi người dân. Cùng với những tiện ích công nghệ và giải trí mang lại, chiếc điện thoại smartphone cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mới, đòi hỏi người dùng phải có kiến thức và kỹ năng kiểm soát, phòng ngừa các rủi ro trên không gian số.

Trong những năm gần đây, hiện tượng lừa đảo qua điện thoại di động bùng phát mạnh mẽ. Rất nhiều người dân đã và đang là nạn nhân của các hoạt động lừa đảo này. Với việc liên tục thay đổi phương thức, nội dung, các đối tượng lừa đảo ngày càng sử dụng các thủ đoạn tinh vi để kiểm soát hành vi và thiết bị của người dùng.  Song song với các hình thức lừa đảo qua các ứng dụng mạng xã hội (zalo, facebook,…) để chiếm đoạt tài sản trong ngân hàng, hoạt động lừa đảo qua các cuộc gọi thoại từ quốc tế về lại liên tục biến đổi để chiếm đoạt tiền từ tài khoản di động của khách hàng Viettel.

Cuộc gọi nháy máy để gọi lại đích giá cao / Wangiri: Một thập kỷ trước đây, hành vi lừa đảo chủ yếu là các cuộc gọi/nháy máy từ các số di động quốc tế đến số thuê bao Viettel. Các số gọi đến thường là các số gọi từ các đầu số thoại quốc tế đích giá cao, đích vệ tinh. Khách hàng khi thấy cuộc gọi nhỡ thì thường hay gọi lại và thường chỉ được nghe âm thoại tự động. Với mức giá cước thường hàng chục nghìn, thậm chí đến cả 199 nghìn đồng/phút, khách hàng mất rất nhiều tiền khi gọi đến các số này. Trên thực tế, Viettel đã phải chi trả cước kết nối thoại cho các đối tác quốc tế khi trung chuyển các cuộc gọi này, nên loại hình wangiri này gây thiệt hại cho cả thuê bao và nhà mạng. Ở loại hình lừa đảo này, đối tượng lừa đảo thường thuê các đầu số dịch vụ vas của một số quốc gia không quản lý chặt về viễn thông và thống nhất mức cước gọi đến đầu số đó rất cao, sau đó dùng bot tạo hàng loạt cuộc nháy máy đến mọi nơi trên thế giới để khiến các khách hàng bất cẩn gọi lại.

Với nỗ lực hỗ trợ khách hàng tối đa, Viettel liên tục rà soát cập nhật những đầu số viễn thông di động thiết yếu trên thế giới, phân tích hành vi các đích quốc tế nháy máy hàng loạt để đưa ra giải pháp chủ động chặn hướng lừa đảo. Nhờ thế, sau một thời gian, loại hình này đã được giảm bớt.

Cuộc gọi lừa đảo từ số quốc tế:  Từ năm 2020 đến nay, khi Nhà nước bắt đầu siết chặt các SIM rác, các cuộc gọi lừa đảo đã bắt đầu chuyển dịch sang dùng số quốc tế gọi lừa trúng thưởng, nhận bưu kiện... Khi nhận thức của khách hàng được nâng cao thông qua nhiều hoạt động tuyên truyền của chính quyền và các cơ quan ban ngành, khách hàng đã biết chủ động từ chối cuộc gọi từ các số quốc tế lạ.

Thời gian này, có những thông tin lan tràn trên mạng xã hội là không nên nghe cuộc gọi từ nước ngoài về, vì nghe cuộc gọi là mất tiền. Thực tế, khi khách hàng nghe cuộc gọi thì không mất tiền. Nhưng khách hàng cần phải tỉnh táo khi tiếp nhận cuộc gọi, nếu nhận thấy đây là cuộc đàm thoại với đối tượng là người Việt Nam về các nội dung trúng thưởng, bưu kiện, dọa dẫm phát hiện hành vi vi phạm pháp luật và yêu cầu phối hợp với cơ quan chức năng… thì nên ngắt máy. Sau đó, phản hồi lên nhà mạng và cơ quan chức năng để chặn các cuộc gọi loại này, làm việc với các đối tác trung chuyển thoại quốc tế để chặn/ từ chối cuộc gọi từ các hướng có rủi ro lừa đảo cao.

Ngay cả khi tiếp nhận các cuộc gọi lạ từ số trong nước (số Việt Nam) thì khách hàng cũng cần kiểm tra kỹ lại thông tin liên quan, tránh làm theo hướng dẫn của các đối tượng lừa đảo như đăng nhập vào các đường link lạ, thực hiện chuyển tiền thanh toán phí ship hàng…

Tự động khởi tạo tin nhắn/ cuộc gọi đi quốc tế

Cùng với sự phổ biến của Smartphone, bên cạnh việc khiến thuê bao phải chủ động thực hiện hành vi nhận cuộc gọi/ gọi đi, các đối tượng lừa đảo đã sử dụng công nghệ để trực tiếp can thiệp vào thiết bị của khách hàng để thực hiện các tin nhắn/ cuộc gọi đi quốc tế để chiếm đoạt tiền của khách hàng và Viettel. Các phần mềm gián điệp spyware kiểm soát tính năng quản lý cuộc gọi được cài đặt ẩn trên hệ điều hành của thiết bị smartphone thông qua một số ứng dụng không uy tín/không rõ nguồn gốc mà người dùng cài đặt trên thiết bị di động.  Thống kê cho thấy hiện tượng xảy ra chủ yếu với các thiết bị như Oppo, Vivo, Redmi…

Hiện tượng bị các đối tượng lừa đảo can thiệp vào thiết bị smartphone để kiểm soát và khởi tạo các tin nhắn/ cuộc gọi ngầm đi quốc tế không chỉ xảy ra đối với khách hàng Viettel mà cũng phát sinh ở nhiều nhà mạng khác trong khu vực và trên thế giới. Cụ thể, nhà mạng Orange Ba Lan cũng đã khuyến cáo khách hàng của mình về việc các phần mềm độc hại có thể khởi tạo các cuộc gọi quốc tế đến các đích giá cao và tự động xóa nhật ký cuộc gọi. Các khách hàng là nạn nhân sẽ phải chi trả chi phí gọi quốc tế cho các cuộc gọi không mong muốn trên và chỉ biết khi kiểm tra chi tiết cước di động.

Về phía nhà mạng cung cấp dịch vụ, Viettel đã triển khai nhiều biện pháp bảo vệ khách hàng như chặn cuộc gọi nháy máy quốc tế, kiểm soát hạn mức,… Tuy nhiên, hệ thống Viettel sẽ không phân biệt được cuộc gọi thật hay tự động phát sinh, vì tất cả các cuộc gọi đều xuất phát từ thiết bị của khách hàng gửi yêu cầu kết nối lên tổng đài. Do đó, khách hàng phải chủ động kiểm soát thiết bị smartphone của mình bằng các cách sau:

1. Cập nhật phiên bản hệ điều hành mới nhất: Các nhà cung cấp thiết bị thường xuyên nâng cấp phần mềm hệ điều hành để sửa lỗi hay tăng cường bảo mật cho thiết bị của khách hàng. Do đó, việc cập nhật phiên bản hệ điều hành mới nhất giúp khách hàng được bảo vệ tốt nhất, hạn chế các rủi ro đối tượng lừa đảo lợi dụng lỗ hổng của hệ điều hành.
2. Hạn chế cài đặt các ứng dụng không uy tín: Khách hàng nên cài đặt các ứng dụng trên kho ứng dụng của Apple hoặc Google đã được kiểm duyệt và bảo mật. Không cài đặt các ứng dụng trực tiếp từ các link liên kết hoặc từ các website.
3. Không truy nhập vào các website/đường link không chính thống: Các đối tượng lừa đảo thường xuyên gửi cho khách hàng các đường link liên kết đến các website không chính thống, chứa mã độc thông qua tin nhắn, mạng xã hội hoặc email. Vì vậy, khách hàng cần thận trọng khi truy nhập vào các link liên kết, tránh nguy cơ mất dữ liệu cá nhân hoặc mất quyền kiểm soát thiết bị di động.

Ngay cả trong quá trình tìm kiếm thông tin trên mạng, không nên truy cập vào các link liên kết không rõ ràng. Nếu Khách hàng không thành thạo về ngoại ngữ và không sử dụng nhiều các website quốc tế, không nên đăng nhập các trang web có domain name có đuôi khác.vn ở cuối cùng. Các website quốc tế thường dùng thì nên lưu trữ trong danh mục web ghi nhớ, khi cần thì vào danh mục để đăng nhập, tránh tìm kiếm trên web và bị click nhầm vào trang giả mạo.

Nguồn tham khảo:

1. https://cert.orange.pl/aktualnosci/masz-telefon-ze-starym-androidem-uwazaj-na-wysoki-rachunek/

2. https://commsrisk.com/orange-poland-warn-old-android-phones-infected-with-malware-to-make-irsf-fraud-calls/

3.https://www.quora.com/Do-Chinese-brand-smartphones-Oppo-Xiaomi-Huawei-etc-contain-hidden-installed-programs-and-spyware-that-allow-the-Chinese-to-access-our-phones-to-spy-on-us-and-access-our-personal-data